"તાસીર
જુદી છે" ગઝલ સંગ્રહના સર્જક અને ગુજરાતી કાવ્યજગતમાં આગવી ઓળખ ઊભી કરનાર
સુ.શ્રી લક્ષ્મીબેન ડોબરિયાનો પરિચય એમની રચનાઓ થકી થયો.એમને રૂબરૂ મળ્યા
વગર કહી શકુ કે; તેઓ સરળ અને સાલસ વ્યક્તિત્વના માલિક છે. તેમનું આ
વ્યક્તિત્વ " સ્વની ઓળખ, ભીતરની ખોજ અને જાત સાથે વાત માટેની મથામણ"નું
પરિણામ છે..જુઓ તેમની શેરિયત જ આ વાતની સાક્ષી પૂરે છે.
*
મારી બધી યે વાતની તાસીર જુદી છે,
ભીતર પડી એ ભાત જુદી છે.
*
થોડા ઘણાં તનાવથી અજવાળું થાય છે,
ખુદને કરેલી રાવથી આજવાળું થાય છે.
*
લઈ ઉછીનું દર્દ, ને ક્યારેક તું,
કાઢ મનનું માપ ચીલો ચાતરી.
*
મેં પ્રથમ આ જાતને ઓગાળી હતી,
એટલે સંબંધ તેજોમય થયો.
*
મારો મને પરિચય સ્હેજે થયો;તો જ્યારે,
રહેવાનું ઋણ કાયમી એ વાસંતી વરસનું.
આ જાત ઓગળી તો હોવાનો અર્થ જાણ્યો,
ને મૂલ્ય થ્યું સવાયું આ પ્રેમની જણસનું.
મારા સિવાય બીજું આ કોણ છે અરીસે ?
પ્રતિબિંબ શું ઝિલાયું, ત્યાં ભીતરી કણસનું ?
*
મારાથી પણ જરાક મને પર કરી શકે,
હોવું તમારું બસ મને સદ્ધર કરી શકે.
ખુલ્લું હૃદય જો રાખ તો હળવાશ લાગશે,
તાજા વિચારો ભીતરે હરફર કરી શકે.
*
તમને મળ્યા પછી હું મને ઓળખી ગઈ,
ને, આયનાની જૂઠી ચમક ઓસરી ગઈ.
*
ભીતરી અસબાબને પામી શકો,
માર્ગ ભૂલેલાના નકશા થઈ જુઓ.
*
પોતીકો છે અવાજ ને પોતીકું મૌન છે,
અજ્વાળું લઈ ઉછીનું ગુજારો નથી કર્યો.
*
લ્યો, પુરાવો મારી ઊંચી પહોંચનો,
મારાથી મારા સુધી પહોંચાય નહીં.
*
હાથ હો ખાલી ભીતરે જોજે,
મૂડી ત્યાં બેહિસાબ હોઈ શકે.
*
પડઘો પડે કે ના પડે એ વાત ગૌણ છે,
ભીતરનો આર્તનાદ છે, એ ધ્યાનમાં જ છે.
*
કોણ છું ? ના પ્રશ્નથી
ખુદને પડકારી જુઓ.
*
વિસ્તાર મારો જે થયો સંજોગવશ થયો,
મારી જ સામે લીધાં મેં પગલા સમય જતાં.
*
નામ ક્યાં સ્થાપવાનું જાણું છું ?
જાત વિસ્તારવાનું જાણું છું !
*
બસ આપણાં જ આંખકાન બંધ છે,
બાકી તો આપણાંમાં અમલદાર હોય છે.
*
જાતને થોડી પલોટી જોઈ મેં,
લાગણીની ધાર કાઢી જોઈ મેં.
*
આપવાના હોય નહિ ઓળખના પત્રો,
ભીતરી વ્વિસ્તાર માટે જાગવાનું.
*
ઓળખ મને જો મારી, મળી જાય તો પછી,
એના સુધી એ રીતથી પ્હોંચાય શક્ય છે.
*
જાત સમેટી અવસર ઉજવું,
ચાદર માટે શું કરગરવું ?
મ્હોરાને ઝળહળતું રાખી,
સ્હેલું ક્યાં છે ખુદને મળવું ?
*
રહીને સ્થિર ફરવાનો કસબ શીખી ગયા,
અમે ભીતર ઉઘડવાનો કસબ શીખી ગયા.
*
ધારણાં વિસ્તારની કરર્જે પછી,
મૂળ પહેલાં ભીતરે ગાળી તો જો.
*
ભીતરેથી રોજ માંજે છે મને,
પ્રશ્ન જાણે ઝળહળાવે છે મને.
*
'કોઈ છે' ની લાગણે થઈ,
ભીતરેથી રોશની થઈ.
*
ભૂલોને સ્વીકારું છું,
અજવાળું વિસ્તારું છું.
*
ભાત નોખી પાડવાને લ્હાયમાં,
રોજ દર્પણ માંજવાનું હોય નહિ.
*
મન તાજગીસભર અને જીવંત રહીએ શક્યું,
સમજી વિચારી એને મેં માર્યું પ્રમાણસર.
*
છોડવાનું કંઈ નથી,
ખુદને પામી લે પ્રથમ.
*
થોડો-ઘણો સમયનો તકાજો કબૂલ છે,
મારા સુધી જવાનો એ રસ્તો કબૂલ છે.
*
હાશ કરી મન હેઠું બેઠું,
ભીતરના વ્રણ તડકે મૂકી.
*
ડાળીની જેમ દ્રશ્યને તાજા જ રાખવા,
ભીતરના સૌ નકારને કોરાણે મૂકજે.
*
કોઈ ભીતરથી માર્ગ ચીંધે છે,
હું મને આસપાસ રાખું છું.
વાર વહેવારે કોરાં કાગળ પર,
ખુદને મળવાનું ખાસ રાખું છું.
*
તૂટ્યું ભરમનું દર્પણ એ ઘાત થઈ સવાઈ,
ખુદને મળું છું એવી નિરાંત થઈ સવાઈ.
*
એકલતા એ સાથ નિભાવ્યો,
ભીતરના સૌ વ્રણની સાખે.
*
ઓટ સમયની ખાળું છું,
ભરતી ભીતર લાવું છું.
નુસખા સ્થિર થવાના સૌ,
જાત વલોવી જાણું છું.
*
અહમ છોડી જરા તું વાત પોતાની કરી તો જો,
અરીસો બોલશે સાચું તું ચહેરાને ધરી તો જો.
*
જાતને પુરવાર કરવા કેટલું કરવું પડે,
ને કદીક તો સાંભળ્યું ન સાંભળ્યું કરવું પડે.
*
સાત પગલા મેં ભર્યા છે,
ખુદની દુ:ખતી રગને ઝાલી.
*
રસ્તો મળી જવાની છે સંભાવના સખત,
કોઈને ભીતરે હું, વિચારી શકું અગર.
*
પ્હેલાં તું તારી જાત સમેટીને જો પછી,
ટૂંકી પડેલી ભાગ્યની ચાદર વિશે વિચાર,
"તું કોણ છે ?" નો પ્રશ્ન સતાવે જો રાતાદિ',
ઝળહળ તને કરે છે એ જડતર વિશે વિચાર.
*
કેટલી નજદીક છું મારાથી હું,
દૂર એનાથી રહી જાણી શકી.
*
અહિં ઋણાનુબંધથી બંધાઈને,
આખરે તો જીવ ભીતરે જઈ ચડે.
*
ઉત્તર થઈને અવતરે છે શબ્દસામટાં,
પ્રશ્નો કરું છું ખુદને, સમય શારડી વિશે.
*
મારી આ તાજગીના મૂળમાં તો,
જે હૃદયમાં છે એની ઝાંય હશે.
*
તું કસોટી કરે છે તો જાણ્યું,કે,
છે શ્રદ્ધા તનેય મારામાં.
*
ઓળખ મારી આપું છું,
જાતને પારિજાત કરી.
*
મેં અહમ હળવેકથી છોડ્યો અને,
થઈ ગયા અષાઢ જે ચૈતર હતા.
*
તારો તું મોહ છોડી, ને ચાલ તારી સાથે,
હળવાશનો ઈજારો, સ્હેજે મળી જવાનો.
*
મેં મને મળવાનું બસ ધાર્યં હતું સમજણ થકી,
ટાકણું મેં પ્રેમનું માંગ્યું હતું સમજણ થકી,
*
જાણું છું હું મને શું ? આ એક પ્રશ્ન લઈને,
ખુદનો જ ન્યાય કરવા તૈનાત થઈ ગઈ છું.
*
ખુદને મળી શકો બને એવા બનાવ પણ,
તૈયારી રાખવી પડે દેવાની દાવ પણ.
*
ખુદની સાથે દ્વંદ્વ જ્યાં ચાલ્યા કરે,
મન-મગજ એવો અખાડો હોય છે.
એ મને લઈ જાય છે મારા સુધી,
ખાલીપો મારો રૂપાળો હોય છે.
*
દાદ એકાંતને હું આપું છું,
મૂડી ભીતરની બસ વધારું છું.
*
હોવું ખુદનું સાબિત કરવા,
મૃગજળ દોડે હરણાં જેવું.
*
બોલવા દે મૌનને,
ભીતરી જઝબાત પર.
*
શું વલણ જરાક બદલ્યું તો નજરમાં આવી ગઈ હું ?
આ સવાલથી મેં મારા સુધી પહોંચવા વિચાર્યું.
*
રંગ નજરમાં ખુદના આવ્યા,
પકડી મેં જ્યાં દુ:ખતી રગ.
*
હું મને એની નજરથી જોઉં છું ,
એ રીતે મારો થયો વિસ્તાર છે.
*
લ્યો, સાર મારી જાતનો આ સાંપડ્યો,
દુ:ખો સતત ને સુખ અહીં પળભર મળે.
*
ટાળે છે જ્યાં સવાલ ખૂદના તું,
ત્યાં અરીસો નહીં તું તૂટે છે.
*
થઈ શકે એકાંત જો મંદિર સમું
તુંય પણ તારાથી છૂટે શક્ય છે.
*
અન્યથી તો ઠીક, ખુદથી પર થયા,
એ રીતે સોપાન સઘળા સર થયા.
*
થાય શું એકાંતમાં આથી વધુ ?
જાતમાં ખોવાઈને જડવાનું છે.
*
આમ તો એકાંત બીજું છે જ શું ?
ખુદની સાથે જોડનારો તાર છે.
*
સંવાદ ખુદથી કર પછી ઘડતર થશે,
ઘટના હશે ઝીણી છતાં ચણતર થશે.
*
ભીતરે વિસ્તરું નિ:શેષ થઈ,
એમ તારો લગાવ આપી દે.
*
સ્થાન ખાલીપાનું રાખ્યું સવાયું કેમ કે,
હું મને જોઈ શકું છું નોખા અજવાસમાં.
*
રોજ અહીં એવી રીતે આ ચાક પર ચડવાનું
મારું સરનામું પણ મારે, રોજ મને પૂછવાનું !
- લક્ષ્મી ડોબરિયા
